Onverwachts kwam er een bericht van mijn jongste zus, waarin zij vroeg wie van ons ‘het schilderij’ graag wilde hebben, zelf had ze er geen plaats voor. Jarenlang heeft het schilderij onder het bed van papa’s tweede vrouw gelegen, omdat haar broer meende dat hiervan haar oplopende verzorgingskosten zouden moeten worden betaald. Blijkbaar ging dat niet door en mocht mijn zus het komen halen, samen met nog meer werkstukken en -stukjes.
Ik vond het fijn om die bij haar te zien staan, het voelde alsof de familie weer wat completer was. Op die regenachtige zondag reden we de lange weg terug naar huis, met het stevig ingepakte schilderij achterin de auto, het paste maar net.
Thuis moest het pakket naar de eerste verdieping, waar mijn behandeltafel goed van pas kwam. Daar pakte ik het uit en zag voor het eerst in welke staat het was. Somber, donker, waar waren de kleuren gebleven?
Die maandag begon het werk. Ik verwijderde loszittende stukken tape en ook het briefje achterop, dat beschreef wanneer en waarvoor papa het schilderij had ontvangen, en ook wat er op het schilderij te zien is.
Met het zachte meubelmondstuk van de stofzuiger verwijderde ik dikke lagen stof en spinrag, zowel van de voorzijde als van de achterzijde van het schilderij. Door zuurinwerking van vuil, beestjes, enz., kan het schilderij met de jaren flinke schade oplopen. Vervolgens reinigde ik de lijst nog eens voorzichtig met een iets vochtige doek en gaf hem een zeer mager laagje transparante beits, zonder ook maar ergens het schilderdoek te raken, dat mocht uiteraard niet. Het schilderij uit de lijst nemen voor de beurt heb ik mezelf afgeraden, omdat de bevestiging er merkwaardig en onnavolgbaar uitzag. Daar moest ik maar van afblijven. Met de beits werd de lijst meteen mooier, als wakker geschud, echt frappant dat verschil.
Voor het reinigen van het doek zelf bestelde ik daarvoor geschikte reiniger, die kwam na enkele dagen.
Toen werd ik ziek. Het schilderij lag op zijn rug op de behandeltafel, in het donker zag het er somber uit. Maar ik kon niets doen, koortsig uitzieken was het devies.
Die donderdag was ik voor het eerst koortsvrij. Ik wilde en ging meteen aan de slag. Een flinke stapel wattenschijfjes met reinigingsmiddel later waren onbeschrijflijke zwarte lagen stof, sigarettenrook, koffievlekken (ja werkelijk!) verdwenen. Daarne moesten restjes reinigingsmiddel worden verwijderd met nog weer een ander middel, dit uit eigen ateliervoorraad. Ook met de wattenschijfjes, heel zorgvuldig en voorzichtig. Deze keer werden die, minder, maar toch nog zwart. Even twijfelde ik, had ik een tweede reinigingsronde moeten doen? Maar nee, ik wilde op safe spelen en zeker niets van de verf van Engelman beschadigen, dus liet het hierbij met het reinigen.
Toen ook de reinigingsmiddelverwijderaar (scrabblepunten!) goed gedroogd was bracht ik een nieuwe laag vernis aan op het schilderij. Dat ging met een spraybus uit eigen voorraad, waarna eventuele losse druppels vernis met de verniskwast zorgvuldig werden uitgestreken over het hele schilderij, waarbij ik ook lette op de kiertjes tussen schilderij en lijst.
Nu is het vernis droog. Het spreekt me aan, de taal van deze schilder, ik zou hem zelf willen kunnen spreken. Het schilderij heeft een plaats gekregen boven mijn piano, waar het zichtbaar tot leven is gekomen. De kleuren zijn hersteld, het tafereel is schitterend en herkenbaar.
Het is een stukje Amsterdam waar ik als student wel heb gefietst.
Dank je wel papa!
Hans Engelman
Hilde schrijft 